ZESPÓŁ POLICYSTYCZNYCH JAJNIKÓW

Oznaki i objawy PCOS są różne. Często rozwijają się już w okresie dojrzewania, w okolicach pierwszej miesiączki. Czasami PCOS rozwija się później, np. w odpowiedzi na znaczny przyrost masy ciała. Do najczęstszych objawów występujących w przebiegu zespołu policystycznych jajników należą:

• zaburzenia miesiączkowania (skąpe, nieregularne lub przedłużające się miesiączki)
• nadmierne owłosienie ciała (hirsutyzm)
• trądzik
• łysienie androgenowe
• rogowacenie ciemne
• łojotok

Charakterystyczną cechą zespołu policystycznych jajników jest hiperandrogenizm (zwiększony poziom androgenów, czyli męskich hormonów płciowych) oraz policystyczna morfologia jajników widoczna w obrazie USG. W jajnikach kobiety chorej na PCOS powstają liczne małe pęcherzyki, których obecność może prowadzić do zaburzeń owulacji i ostatecznie utrudniać zajście w ciążę.

U zdecydowanej większości kobiet PCOS towarzyszy również dysfunkcja metaboliczna charakteryzująca się insulinoopornością i kompensacyjną hiperinsulinemią.  Znacznie zwiększa to ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2, żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej czy incydentów sercowo-naczyniowych. Oba stany mogą być także przyczyną nadwagi i otyłości. U części chorych występują również mniej typowe objawy,  jak bezsenność, wahania nastroju, depresja, bezdech senny, zaburzenia łaknienia czy obniżone libido.

Diagnozę PCOS stawia się, gdy wystąpią co najmniej dwa z poniższych objawów:

• nieregularne miesiączki – najczęstszą oznaką PCOS są rzadkie, nieregularne lub przedłużone cykle miesiączkowe,

• nadmiar androgenów – podwyższony poziom męskich hormonów płciowych może przyczynić się do wystąpienia nadmiernego owłosienia twarzy i ciała (hirsutyzm), a czasami trądziku i łysienia androgenowego,

• policystyczny obraz jajników – gdy jajniki są powiększone i zawierają charakterystyczne pęcherzyki, czego rezultatem może być ich nieprawidłowe funkcjonowanie i zaburzenia owulacji.

Leczenie zaburzeń związanych z zespołem policystycznych jajników powinno być dostosowane do przeważających objawów choroby i indywidualnych potrzeb pacjentki oraz obejmować wyeliminowanie zaburzeń metabolicznych poprzez zmianę stylu życia, wdrożenie aktywności fizycznej i zrównoważonej, odpowiednio dobranej diety. Terapia powinna być wielopłaszczyznowa i mieć na względzie zarówno zaburzenia miesiączkowania, niepłodność jak i eliminację zaburzeń metabolicznych.

Powyższe działania mogą wspierać profilaktykę i skutkować mniej dokuczliwym przebiegiem choroby, jednakże kluczowym jest, aby pacjentka uzyskała odpowiedni rodzaj leczenia farmakologicznego dobrany przez specjalistę ginekologa lub endokrynologa.

W leczeniu PCOS stosowane jest leczenie łagodzące objawy choroby i zapobiegające powikłaniom. Są to między innymi dwufazowe doustne środki antykoncepcyjne, które mają za zadanie ustabilizować gospodarkę hormonalną i uregulować owulację lub leki o działaniu antyandrogennym stosowane w przypadku uporczywego trądziku, hirsutyzmu lub łysienia.

Choć dokładna przyczyna zespołu policystycznych jajników jest nieznana (obecnie przyjmuje, że decydujące znaczenie w rozwoju PCOS mają czynniki genetyczne), to wczesna diagnoza, odpowiednio wdrożone leczenie i zbilansowana dieta wraz z utratą masy ciała mogą zmniejszyć ryzyko długotrwałych następstw, takich jak cukrzyca typu 2 i choroby serca, a nawet niepłodność.

Oprócz popularnie wybieranego leczenia hormonalnego, w najnowszym badaniu klinicznym III fazy swoje zastosowanie znalazło połączenie 2mg Dienogestu oraz 0,02mg Etynyloestradiolu. Produkt zawiera dwa szeroko stosowane składniki aktywne, obecne w produktach już wprowadzonych na rynek, ale o niższej dawce Etynyloestradiolu. Lek jest oparty o niskodawkową formulację o przedłużonym uwalnianiu aktywnych składników, co zmniejsza dobowe wahania poziomu hormonów w osoczu i przyczynia się do poprawy bezpieczeństwa i tolerancji leku przy zachowaniu wysokiej jego skuteczności. Etynyloestradiol w niższej dawce zmniejsza ryzyko żylnej choroby zatorowo-zakrzepowej, z kolei Dienogest wykazuje działanie antyandrogenne.

Połączenie Dienogestu i Etynyloestradiolu przyczynia się do obniżenia poziomu androgenów w surowicy, co bezpośrednio wpływa na zmniejszenie nadmiernego owłosienia (hirsutyzmu). Po leczeniu Dienogestem i Etynyloestradiolem poziom globuliny wiążącej hormony płciowe w surowicy znacząco wzrasta i następuje znaczny spadek całkowitego i wolnego poziomu testosteronu. Lek ma niewielki wpływ na metabolizm lipidów i węglowodanów, hormony nadnerczy i ciśnienie krwi. W szczególności Dienogest ma silne działanie antyandrogenne. Z tego powodu ma zbawienny wpływ na włosy i skórę oraz poprawę stanu skóry przy występowaniu trądziku pospolitego.

Wcześniej przeprowadzone badania kliniczne wykazały, że połączenie DNG/EE jest niezawodnym inhibitorem owulacji o wysokiej skuteczności antykoncepcyjnej i dobrym profilu bezpieczeństwa.