1 lipca 2022

Osteoporoza – cicha choroba, która może dotyczyć również Ciebie

Przyczyny osteoporozy

Wyróżniamy dwa rodzaje osteoporozy: pierwotną, związaną ze starzeniem się układu kostnego oraz wtórną, która rozwija się na skutek różnych chorób (m.in. cukrzycy, przewlekłego zapalenia nerek, nadczynności tarczycy) lub przyjmowania niektórych leków, np. glikokortykosteroidów.

Najczęściej występującą postacią jest osteoporoza pierwotna, która w większym stopniu dotyka kobiet niż mężczyzn. Jest to związane przede wszystkim z wygaśnięciem czynności hormonalnej jajników, czyli utraty u kobiet będących w okresie pomenopauzalnym ochronnego działania estrogenów na układ kostny. Estrogeny zmniejszają ilość cykli przebudowy kości, wydłużają czas życia komórek odpowiedzialnych za tworzenie nowej masy kostnej i wypełnianie ubytków, czyli są jednym z głównych czynników zapewniających wytrzymałość kości. Zmniejszone stężenie estrogenów będące skutkiem menopauzy lub operacyjnego usunięcia jajników przyczynia się zatem do przyśpieszenia utraty masy kostnej i rozwoju tzw. osteoporozy pomenopauzalnej.

Antykoncepcja hormonalna czynnikiem ryzyka osteoporozy?

Aktualne badania sugerują, że wpływ antykoncepcji hormonalnej na gęstość mineralną kości u kobiet jest różny w zależności od wieku pacjentki. U kobiet powyżej 30 r.ż. stosowanie hormonalnych środków antykoncepcyjnych przeważnie nie wpływa na gęstość kości, natomiast u dziewcząt i kobiet do około 30 r.ż. zaobserwowano zmniejszenie wbudowywania składników mineralnych kości, mniejsze przyrosty, a nawet utratę masy kostnej, co może stanowić istotny klinicznie czynnik ryzyka rozwoju osteoporozy.

Jakie są objawy osteoporozy?

Osteoporoza zwykle przebiega bezobjawowo, dlatego często nazywana jest cichą chorobą. Możliwe objawy pojawiają się dopiero, gdy wystąpi złamanie kości, choć nawet wtedy mogą być niezauważalne, stąd należy zwracać uwagę na następujące symptomy:

• utrata wysokości (skrócenie o cal lub więcej) lub zmiana postawy (garbienie się), będące wynikiem kompresyjnych złamań kręgów,
• duszność (mniejsza pojemność płuc z powodu ściśniętych dysków),
• złamania kości długich – głównie kości przedramienia (w nadgarstku – przy podparciu ręką), a także złamanie szyjki kości udowej,
• silny ból kręgosłupa, któremu może towarzyszyć nadmierne napięcie okolicznych mięśni, drętwienie i niedowład kończyn dolnych.

Diagnostyka – czyli co warto wiedzieć o DEXA

Podstawowym badaniem diagnostycznym pozwalającym ocenić stan kości jest densytometria kości techniką DEXA. Jest to rodzaj testu obrazowego, który wykorzystuje bardzo niski poziom promieniowania rentgenowskiego do pomiaru gęstości kości. Badanie trwa zazwyczaj od 10 do 20 minut i jest całkowicie bezbolesne oraz bezpieczne. Wynik testu określany jest jako wskaźnik T (porównanie gęstości kości osoby badanej z gęstością kości młodych zdrowych osób) oraz wskaźnik Z (porównanie parametru z wynikami osób będących w tym samym wieku co pacjent).

Według Światowej Organizacji Zdrowia, jeśli wskaźnik T wynosi:

• od +1 do -1 – wówczas stan zdrowia pacjenta jest w normie,
• od -1,1 do -2,4 – pacjent może mieć osteopenię,
• -2,5 lub mniej – pacjent może mieć osteoporozę,
• -2,5 lub poniżej i wystąpiło u badanego jedno i więcej złamań, to sygnał ciężkiej osteoporozy.

Wynik densytometrii jest punktem wyjścia do dalszych badań, przede wszystkim krwi czy moczu w celu uzyskania pełnego obrazu stanu zdrowia pacjenta.

Aktualne rodzaje terapii

Leczenie zdiagnozowanej osteoporozy może obejmować ćwiczenia, suplementy witaminowe i mineralne oraz leki. Rodzaj leczenia powinien być dobierany indywidualnie w zależności od stanu pacjenta i postaci osteoporozy. W przypadku osteoporozy pomenopauzalnej skuteczne okazały się selektywne modulatory receptorów estrogenowych tj. Raloksyfen, który w organizmie działa podobnie jak naturalne estrogeny, jednak w odróżnieniu od terapii hormonalnej jest bardziej bezpieczny. U mężczyzn w celu zwiększenia gęstości mineralnej kości może być przepisany testosteron. Obecnie najszerzej stosowanymi lekami w terapii osteoporozy są bisfosfoniany, które działają wybiórczo na układ kostny, długotrwale hamując postępującą resorpcję kości. Na rynku obecny jest również Teryparatyd, który pobudza odbudowę kości i zwiększa stężenie wapnia we krwi. W przypadku braku skuteczności innych leków, zastosowanie znajdują przeciwciała monoklonalne, tj. Denosumab czy Rommosozumab (jeszcze niedostępny w Polsce).

Jak przeciwdziałać osteoporozie?

W przypadku osteoporozy profilaktyka polega głównie na eliminacji czynników ryzyka. Odpowiednia dieta bogata w produkty mleczne, czy ryby, będące głównym źródłem wapnia oraz racjonalna ekspozycja skóry na promieniowanie słoneczne lub suplementacja witaminy D są podstawą dla zdrowych kości. Należy pamiętać, że już od urodzenia należy dbać o prawidłową podaż oby tych składników, bo właśnie w okresie wzrostowym (do około 25. roku życia) uzyskiwana jest szczytowa masa kostna. Oprócz diety i suplementacji bardzo istotna jest aktywność fizyczna. Trening siłowy pomaga wzmocnić mięśnie i kości w ramionach i górnym odcinku kręgosłupa; ćwiczenia obciążające – tj. chodzenie, czy bieganie – wpływają głównie na kości nóg, bioder i dolnego odcinka kręgosłupa, natomiast ćwiczenia równowagi, mogą zmniejszyć ryzyko upadku, które jest zwłaszcza niebezpieczne u osób w podeszłym wieku.

Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej na temat densytometrii kości techniką DEXA odwiedź stronę Densytometria

Bibliografia
1. Bachrach LK. Hormonal Contraception and Bone Health in Adolescents. Front Endocrinol (Lausanne). 2020 Aug 21
2. Osteoporosis – NHS (www.nhs.uk)
3. Glaser DL, Kaplan FS. Osteoporosis. Definition and clinical presentation. Spine (Phila Pa 1976). 1997 Dec 15
4. Mehta S. Bone loss, contraception and lactation. Acta Obstet Gynecol Scand. 1993 Apr

Jeżeli jesteś zainteresowana/ny badaniem densytometrycznym, wypełnij formularz kontaktowy a skontaktujemy się z Tobą.

Zadzwoń: +48 32 724 10 12
Napisz: badaniakliniczne@holsaclinical.pl