Zadzwoń +48 32 724 10 12 
Umów wizytę 
Lokalizacje 
Antykoncepcja hormonalna – dla kobiet i nastolatek
Wynalezienie antykoncepcji wciąż uznawane jest za jedno z największych osiągnięć w historii ludzkości. Możliwość kontroli urodzeń otworzyło kobietom drogę do bardziej świadomego rodzicielstwa. Obecnie na rynku znajdziemy aż kilkanaście różnych metod antykoncepcyjnych, dostępnych również dla nastolatek. Co więcej, naukowcy wciąż pracują nad wynalezieniem nowych lub udoskonaleniem tych już istniejących. Coraz częściej mówi się też o tzw. antykoncepcji „szytej na miarę”, czyli idealnie dopasowanej do potrzeb pacjentki. Największą popularnością wśród dostępnych metod zapobiegania ciąży cieszy się antykoncepcja hormonalna. Poszczególne preparaty różnią się jednak składem oraz drogą podania. Jak zatem w gąszczu tylu możliwości, wybrać antykoncepcję najlepszą dla siebie?
Jak działa antykoncepcja hormonalna?
Na wysoką skuteczność antykoncepcji hormonalnej (ponad 99% przy prawidłowym stosowaniu) składa się kilka mechanizmów. Tym najważniejszym jest zahamowanie owulacji – u kobiety regularnie przyjmującej hormony jajeczkowanie nie występuje. Kolejnym mechanizmem jest zmiana konsystencji śluzu szyjowego. Staje się on gęsty i nieprzepuszczalny dla plemników, które próbują się przez niego przebić. Ponadto antykoncepcja hormonalna zmienia błonę śluzową macicy, by zarodek nie mógł się w niej zagnieździć. Wszystkie te zmiany są efektem działania dwóch rodzajów hormonów, estrogenu, a właściwie jego syntetycznej formy – etynyloestradiolu – oraz progesteronu, zaliczanego do gestagenów.
Różne preparaty na różne potrzeby kobiet
Na rynku mamy tabletki jedno – i dwuskładnikowe oraz jedno –, dwu – i trójfazowe. Ponadto znajdziemy preparaty, które zawierają w blistrze tabletki placebo, jak i takie, które ich nie zawierają. Schemat dawkowania tabletek też może być bardzo różny: 28, 21 + 7, 24 + 4. Jak widać, wachlarz możliwości jest więc bardzo szeroki. Aby wybrać właściwie, trzeba wiedzieć, czym charakteryzuje się każdy z preparatów.
Tabletka jednoskładnikowa, czyli tzw. minipigułka, zawiera tylko jeden hormon – gestagen. Kobieta przyjmuje ją codziennie przez 28 dni, bez robienia 7-dniowej przerwy na krwawienie. Tabletka jednoskładnikowa jest idealnym rozwiązaniem w okresie laktacji. Tak, kobiety karmiące piersią również mogą bezpiecznie przyjmować antykoncepcję hormonalną, ważne jednak, by preparat był właśnie jednoskładnikowy.
Tabletki dwuskładnikowe – obecnie najpopularniejsze – zawierają w sobie dwa wspomniane już hormony, czyli estrogen i progesteron. Zapewniają one działanie antykoncepcyjne, wzajemnie się uzupełniając. Wśród nich możemy wyróżnić preparaty jedno- lub wielofazowe. W pierwszym przypadku ilość dostarczanego hormonu jest stała, w drugim zmienia się w zależności od dnia cyklu.
Antykoncepcja hormonalna – wciąż myślimy o niej stereotypowo…
Wiele Polek wciąż unika antykoncepcji hormonalnej. Mimo iż jest to najskuteczniejsza metoda zapobiegania nieplanowanej ciąży, wolimy wybierać te mniej skomplikowane rozwiązania, np. prezerwatywę. O antykoncepcji hormonalnej dalej myślimy stereotypowo: że negatywnie wpływa na organizm i wywołuje szereg skutków ubocznych. W pierwszych tygodniach stosowania antykoncepcji hormonalnej rzeczywiście mogą wystąpić takie objawy, jak: plamienia, nudności, ból głowy, spadek libido, powiększenie i tkliwość piersi, zmiany skórne, huśtawki nastrojów czy przyrost masy ciała. Najczęściej jednak organizm kobiety szybko przystosowuje się do hormonów i po ok. 3 miesiącach regularnego stosowania antykoncepcji dolegliwości ustępują. Jeśli tak się nie stanie, ginekolog powinien zaproponować pacjentce inny preparat bądź inną formę antykoncepcji.
Antykoncepcja hormonalna przyczyną problemów z zajściem w ciążę? Czy na pewno?
Jednym z częstych powodów, przez które kobiety nie chcą stosować antykoncepcji hormonalnej jest strach przed późniejszymi trudnościami z zajściem w ciążę. Owszem, hormony zawarte w antykoncepcji hamują owulację, a więc kobieta rzeczywiście staje się niepłodna, ale trzeba pamiętać o jednej ważnej rzeczy. Otóż niepłodność ta utrzymuje się TYLKO W CZASIE JEJ PRZYJMOWANIA. Efekt antykoncepcyjny, jaki uzyskujemy dzięki tabletkom, plastrom czy zastrzykom jest w pełni odwracalny. Kobieta odzyskuje utraconą płodność niedługo po odstawieniu preparatu. Zawarte w nim hormony nie kumulują się bowiem w organizmie, zatem wystarczy na niedługi czas przerwać zażywanie tabletek, by nie został po nich żaden ślad.
Antykoncepcja hormonalna zwiększa ryzyko zakrzepicy. TAK, ALE…
Antykoncepcja hormonalna, a właściwie jeden z jej składników, mianowicie estrogen, rzeczywiście może zwiększać ryzyko zakrzepicy. Nie bez powodu producenci hormonalnych środków antykoncepcyjnych informują o tym fakcie na ulotkach. Ryzyko to jest jednak największe tylko podczas pierwszych 4-6 miesięcy stosowania. Później maleje i stabilizuje się. Ponadto trzeba pamiętać, że antykoncepcja hormonalna stanowi tylko jeden z wielu czynników sprzyjających rozwojowi zakrzepicy. Kobieta może być nosicielką mutacji genetycznej odpowiedzialnej za zaburzenia krzepnięcia (np. mutacja genu protrombiny lub czynnika V Leiden) albo nałogowo palić papierosy. W obu tych przypadkach antykoncepcja hormonalna faktycznie może spotęgować ryzyko zakrzepicy. Silny efekt prozakrzepowy wywoła również operacja chirurgiczna czy długotrwałe unieruchomienie. Sama antykoncepcja hormonalna nie jest na tyle istotnym czynnikiem rozwoju zakrzepicy, aby od razu z niej rezygnować. Nie oznacza to jednak, że kobieta nie musi być czujna. Wszelkie niepokojące objawy, np. ból, obrzęk czy zaczerwienienie kończyny wymagają natychmiastowej wizyty u specjalisty, który potwierdzi lub wykluczy zakrzepicę.
Antykoncepcja dla nastolatków – młode dziewczyny także mogą korzystać z metod hormonalnych!
W Polsce z antykoncepcji hormonalnej z powodzeniem mogą korzystać również nastolatki – zarówno w celu zabezpieczenia się przed niechcianą ciążą, jak i w celach leczniczych. Warunkiem, jaki musi spełnić dziewczyna, jest ukończony 16. rok życia i zgoda przynajmniej jednego z opiekunów. Co do zasady, lekarze nie przepisują antykoncepcji hormonalnej wcześniej niż 2-3 lata po wystąpieniu pierwszej miesiączki. Jest to bowiem czas, w którym cykl menstruacyjny reguluje się, a gruczoły wytwarzające hormony osiągają dojrzałość. Jakie tabletki dla nastolatków będą najlepsze? Ginekolog może przepisać tabletki dwuskładnikowe – zawierające progesteron oraz estrogeny – oraz jednoskładnikowe, zawierające sam progesteron.
Nieprawidłowa cytologia wyklucza możliwość stosowania antykoncepcji hormonalnej? To mit!
Kolejnym dość często powtarzanym mitem na temat antykoncepcji hormonalnej jest mit mówiący, że nie należy jej stosować w przypadku nieprawidłowego wyniku cytologii. Jeśli wynik badania cytologicznego ujawnił obecność nieprawidłowych komórek nabłonkowych, diagnostykę należy poszerzyć o test genetyczny w kierunku HPV (wirusa brodawczaka ludzkiego). Jeśli nie wykaże on obecności typów wirusa o wysokim ryzyku onkogennym, kobieta spokojnie może stosować antykoncepcję hormonalną.
Antykoncepcja hormonalna tylko w formie tabletki? Nie prawda!
Tabletka, choć najpopularniejsza, nie jest jedyną formą, w jakiej możemy przyjmować hormony. Poza nią mamy jeszcze plastry, implanty, wkładki wewnątrzmaciczne (tzw. spirala) oraz zastrzyki. W ostatnim czasie coraz większym uznaniem wśród pań cieszą się również pierścienie (krążki) antykoncepcyjne. Stanowią one świetną alternatywę dla kobiet, u których tabletki antykoncepcyjne były przyczyną uciążliwych działań niepożądanych.
Pierścienie antykoncepcyjne – co warto o nich wiedzieć?
Pierścień antykoncepcyjny to cienki, elastyczny, przezroczysty krążek o średnicy około 5 cm. Zawiera estrogen i progestagen lub tylko progestagen, podobnie jak tabletki antykoncepcyjna czy plaster. Jest aplikowany dopochwowo, dzięki czemu uwolnione substancje są wchłaniane bezpośrednio przez nabłonek pochwy do krążenia ogólnoustrojowego. Pierścień działa w podobny sposób jak tabletka antykoncepcyjna: wstrzymuje owulację, zagęszcza śluz szyjki macicy, utrudniając plemnikom przedostanie się do jej wnętrza oraz zmienia błonę śluzową macicy, uniemożliwiając implantację zarodka. Pierścień cechuje wysoka skuteczność, dodatkowo ryzyko wystąpienia skutków ubocznych jest dużo mniejsze niż w przypadku tabletek. Ale jego stosowanie ma także wiele innych zalet:
- Pojedyncza aplikacja zapewnia działanie antykoncepcyjne przez cały miesiąc.
- Wystąpienie wymiotów czy biegunki nie zmniejsza działania antykoncepcyjnego, w przeciwieństwie do preparatów przyjmowanych doustnie.
- Pierścień nie przeszkadza podczas współżycia.
- Pierścień może złagodzić objawy napięcia przedmiesiączkowego oraz sprawić, że krwawienie będzie mniej obfite i mniej bolesne.
- Aplikacja pierścienia jest łatwa i nie wymaga wizyty w gabinecie lekarskim.
Jaką antykoncepcję wybrać?
Przy wyborze skutecznej antykoncepcji, przez kobietę czy nastolatkę, ważne jest, aby robić to wspólnie z lekarzem. Najlepiej umówić się na wizytę do lekarza ginekologa lub endokrynologa, który w oparciu o stan Twojego zdrowia, styl życia oraz indywidualne preferencje dobierze środek najlepiej odpowiadający Twoim potrzebom. Czasem trzeba wypróbować kilka preparatów, aby trafić na taki zapewniający największy komfort i dobre samopoczucie.
