17 marca 2024

Atopowe zapalenie skóry – czy pojawi się nowy lek?

Spis treści: 

Atopowe zapalenie skóry – kogo dotyczy i czym się charakteryzuje?
Powikłania nieleczonego AZS
Leczenie atopowego zapalenia skóry – obecnie dostępne metody
Nowe rozwiązania terapeutyczne w trakcie badań klinicznych

Atopowe zapalenie skóry – kogo dotyczy i czym się charakteryzuje?

Choroba dotyka 15-20% dzieci i 7-10% dorosłych, co czyni ją jedną z najczęściej diagnozowanych chorób zapalnych skóry [1]. Atopowe zapalenie skóry jest spowodowane złożoną reakcją immunologiczną, mutacją genów naskórka oraz czynników środowiskowych, które zaburzają funkcjonowanie naskórka, powodując pojawianie się intensywnie swędzących zmian skórnych. Powtarzające się drapanie wyzwala zapętlający się cykl świądu-drapania, który w zależności od nasilenia świądu może prowadzić do znacznego obniżenia jakości życia pacjenta [2].

Powikłania nieleczonego AZS

Najczęstszymi powikłaniem atopowego zapalenia skóry są zakażenia, wynikające z uszkodzenia naskórka i dysregulacji odpowiedzi immunologicznej, oraz powstające na ich skutek blizny pozapalne i lichenifikacja podrażnionego wcześniej obszaru (zgrubienie i pojawienie się w danym miejscu ciemniejszych plam).

Leczenie atopowego zapalenia skóry – obecnie dostępne metody

Postępowanie w przypadku AZS obejmuje głównie leczenie mające na celu utrzymanie ciągłości bariery skórnej (np. środki nawilżające i zmiękczające), środki przeciwzapalne (np. miejscowe kortykosteroidy), miejscowe lub doustne inhibitory kalcyneuryny i uzupełniające doustne leki przeciwhistaminowe (które zazwyczaj nie są zalecane, ponieważ nie zmniejszają odczuwanego świądu). Ważne jest także zidentyfikowanie i unikanie wszelkich czynników zaostrzających reakcje alergiczne [3].

Poza działaniem na powierzchniowe objawy AZS, pomocne dla pacjentów są terapie systemowe lekami biologicznymi oraz doustnymi inhibitorami JAK. W Europie zostało zatwierdzonych sześć nowych terapii AZS z tych dwóch grup:

I.) Leki biologiczne – są to przeciwciała monoklonalne, białka wytwarzane w laboratorium, które działają tak, jak przeciwciała ludzkie (białka, które pomagają chronić organizm przed niechcianymi substancjami lub eliminować te substancje z organizmu) na nasz układ odpornościowy. Są nazywane „monoklonalnymi”, ponieważ ich kopie wytwarzane w laboratorium są identyczne względem siebie, czyli są „klonami”.

• Dupilumab (przeciw receptorowi interleukiny-4 (IL-4R) α, zatwierdzony w 2017 r.) – w pełni ludzkie przeciwciało monoklonalne skierowane przeciw receptorowi α interleukiny 4 (IL-4), który hamuje przekazywanie sygnałów za pośrednictwem IL-4/IL-13. Lek został zarejestrowany do leczenia umiarkowanego i ciężkiego atopowego zapalenia skóry w wieku od 6 lat, a także astmy, przewlekłego zapalenia nosa i zatok przynosowych z polipami nosa. Lek można podawać także pacjentom w wieku od 6 miesięcy do 12 lat, jeśli ich stan jest ciężki. [4]
• Tralokinumab (przeciw IL-13, zatwierdzony w 2021 r.) – ludzkie przeciwciało monoklonalnym IgG4, które wiąże się swoiście z interleukiną 13 (IL-13), należącą do cytokin typu II i hamuje jej interakcje z receptorami IL-13. Stosowany w leczeniu AZS o nasileniu od umiarkowanego do ciężkiego u dorosłych oraz młodzieży w wieku powyżej 12 lat.
• Lebrikizumab (przeciw IL-13, zatwierdzony w 2023 r.) – przeciwciało monoklonalne o wysokim powinowactwie przeciwko interleukinie 13 (IL-13), wykazuje on wysoką skuteczność i bezpieczeństwo u pacjentów z umiarkowaną do ciężkiej postaci AZS [5].

II.) Doustne inhibitory kinazy janusowej (JAK) (iJAK) – ich działanie polega na blokowaniu przekazywania sygnału z receptorów błonowych do jądra komórkowego, zmniejszając w ten sposób ekspresję cytokin prozapalnych.

• Baricitinib (ukierunkowany na JAK1 i JAK2, zatwierdzony w 2020 r.)
• Upadacitinib (ukierunkowany na JAK1, zatwierdzony w 2021 r.)
• Abrocitinib (ukierunkowany na JAK1, zatwierdzony w 2022 r.)

Do pewnego czasu terapie tymi lekami nie były powszechnie stosowane, ze względu na swój duży koszt, jednak w Polsce powstały refundowane programy lekowe, umożliwiające skorzystanie z nich [6].  Lekiem, który uzyskał rejestrację w USA jest kryzaborol – inhibitor fosfodiesterazy 4, do stosowania u dzieci po 2. roku życia chorujących na łagodną do umiarkowanej postaci AZS. Ze stosowaniem tej substancji aktywnej mogą się wiązać dolegliwości bólowe w miejscu aplikacji, co jest w trakcie dalszych badań [7].

Nowe rozwiązania terapeutyczne w trakcie badań klinicznych

Badany produkt leczniczy, humanizowana IGG1, jest typem leku określanym jako przeciwciało monoklonalne, tak jak i stosowany powszechnie dupilumab, tralokinumab, czy lebrikizumab. Preparat badany blokuje aktywność białka o nazwie interleukina-18 (IL-18), która może być zwiększona u pacjentów z AZS.

Interleukina-18 (IL-18) – silna cytokina prozapalna, która jest włączona w proces obrony gospodarza przed infekcjami i regulacji wrodzonej i nabytej odpowiedzi immunologicznej organizmu. Jest wytwarzanaprzez komórki krwiotwórcze oraz monocyty, makrofagi, keratynocyty i komórki mezenchymalne. IL-18 może potencjalnie powodować aktywność zapalną i cytotoksyczną komórek odpornościowych, która następnie prowadzi do odpowiedzi immunologicznej organizmu. Podwyższone stężenie IL-18 we krwi odnotowano u pacjentów cierpiących na niektóre choroby o podłożu immunologicznym, w tym reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń rumieniowaty układowy, cukrzycę typu I, atopowe zapalenie skóry, łuszczycę i nieswoiste zapalenie jelit [8].

Badany lek może poprawiać wygląd skóry i łagodzić objawy AZS oraz poprawiać jakość życia pacjentów. Badania nad tym lekiem prowadzone są w kierunku stosowania go w przypadku wielu różnych chorób immunologiczno-zapalnych: choroba Leśniowskiego-Crohna, choroba zapalna jelit, choroba Behceta, reumatoidalne zapalenie stawów czy właśnie atopowe zapalenie skóry. Lek ten rozważa się jako możliwie skuteczny wobec wszystkich chorób, przy których odnotowano podwyższony poziom Interleukiny-18 [8].

Bibliografia: 

1. Puar, N., Chovatiya, R. and Paller, A.S. (2020). New treatments in atopic dermatitis. Annals of Allergy, Asthma & Immunology, 126(1).
2. Fairman, Jennifer, et al. “Atopic Dermatitis: Diagnosis and Treatment.” American Family Physician Www.aafp.org/Afp, vol. 101, no. 10, 2020.
3. Tanei, Ryoji. “Atopic Dermatitis in Older Adults: A Review of Treatment Options.” Drugs & Aging, vol. 37, no. 3, 21 Feb. 2020, pp. 149–160.
4. Polskie Towarzystwo Chorób Atopowych. “Refundacja Leczenia Dupilumabem – Mamy To!” PTCA, 16 Sept. 2021, www.ptca.pl/baza-wiedzy/wszystkie-artykuly/335-refundacja-leczenia-dupilumabem-mamy-to. Accessed 22 Feb. 2024.
5. Simpson, Eric , et al. “Evaluation of the Safety and Efficacy of Lebrikizumab in Combination with Topical Corticosteroid in Moderate to Severe Atopic Dermatitis.” Case Medical Research, vol. 159, no. 2, 31 Jan. 2020
6. Pao-Ling L. C. i wsp.: A retrospective study: Application site pain with the use of crisaborole, a topical phosphodiesterase 4 inhibitor. J Am Acad Dermatol 2019; 80 (5): 1451-1453.
7. Godziątkowski, Hubert. “Mapa Placówek-Program Lekowy B.124.” PTCA, 4 Mar. 2023, www.ptca.pl/mapa-placowek-program-lekowy-b-124/. Accessed 1 Mar. 2024.
8. Ihim, Stella Amarachi, et al. “Interleukin-18 Cytokine in Immunity, Inflammation, and Autoimmunity: Biological Role in Induction, Regulation, and Treatment.” Frontiers in Immunology, vol. 13, 11 Aug. 2022.

 

Autor: Redakcja holsäCLINICAL
Artykuły zamieszane na blogu mają charakter wyłącznie informacyjny i nie mogą zastąpić konsultacji lekarskiej.

Masz więcej pytań dotyczących uczestnictwa w badaniu klinicznym dla pacjentów z atopowym zapaleniem skóry? Zapraszamy do kontaktu!

Zadzwoń: +48 32 724 10 12
Napisz: badaniakliniczne@holsaclinical.pl