Zadzwoń +48 32 724 10 12 
Umów wizytę 
Lokalizacje 
Egzema dłoni i stóp – przyczyny, zaostrzenie objawów
Każdego dnia nasza skóra narażona jest na szereg czynników zewnętrzych, które mogą przyczynić się do pogorszenia jej stanu, tj. zbyt niska lub zbyt wysoka temperatura otoczenia, niska wilgotność powietrza, kontakt z alergenami i substancjami drażniącymi czy podrażnienia mechaniczne. Pacjenci z egzemą dłoni nie mogą cieszyć się w pełni zdrową i piękną skórą dłoni, dlatego powinni jak najbardziej zminimalizować czynniki podrażniające skórę, podjąć odpowiednie leczenie oraz zastosować właściwą pielęgnację, co pozwoli ograniczyć zaostrzenie choroby.
Egzema dłoni i stóp – choroba o niejednej przyczynie
Skóra odpowiada za wiele funkcji, przede wszystkich stanowi główną barierę między naszym organizmem a środowiskiem zewnętrznym (patogeny, alergeny, substancje chemiczne) – dlatego tak istotna jest jej prawidłowa ochrona i pielęgnacja.
Egzema skóry dłoni i stóp charakteryzuje się wieloczynnikową etiologią, która dzieli się na dwie główne grupy – czynniki endogenne (wewnętrzne) oraz egzogenne (zewnętrzne). Wśród grupy czynników endogennych wyróżnić można czynnik genetyczny (mutację w białku filagrynie – odpowiadającą za prawidłowe funkcjonowanie bariery skórnej), atopowe zapalenie skóry czy obecność skóry hiperkeratotycznej. Szacuje się, że za rozwój egzemy w 41% odpowiada czynnik genetyczny.
Z kolei czynniki egzogenne odpowiadające za rozwój egzemy stanowią według danych literaturowych blisko 59%. Spośród czynników egzogennych wyróżnić można 3 główne grupy narażenia:
- czynnik zawodowy
- czynnik środowiskowy
- alergiczne kontaktowe zapalenie skóry
Wymienione powyżej czynniki mogą z biegiem czasu doprowadzić do pogorszenia stanu bariery skórnej, a tym samym rozwoju egzemy dłoni i/lub stóp. W zależności od przyczyny egzemy należy podjąć odpowiednią prewencję. Dlatego tak ważne jest ustalenie przyczyny egzemy – ponieważ poprawa kliniczna stanu skóry będzie możliwa dopiero po wyeliminowaniu głównego czynnika powodującego egzemę. Znalezienie przyczyny choroby jest trudne, ponieważ za jej rozwój może odpowiadać długa lista czynników.
Egzema dłoni i stóp – choroba fryzjerów, kucharzy i pracowników medycznych
Egzema dłoni wywołana przez czynnik zawodowy oznacza kontaktowe zapalenie skóry rąk powstałej w wyniku ekspozycji skóry rąk w miejscu pracy. Zawodowa egzema dłoni stanowi większość wszystkich zgłoszonych chorób skóry. Często dotyka ona osoby wykonujące tzw. „pracę na mokro”, które mają częsty kontakt z wodą i detergentami. Praca na mokro zdefiniowana jest jako praca, w której ręce:
- mają kontakt z wodą przez co najmniej 2 godziny dziennie,
- są myte więcej niż 20 razy dziennie
- są zakryte obcisłymi rękawiczkami przez co najmniej 2 godziny dziennie.
Egzema dłoni jest najczęstszą chorobą skóry związaną z pracą i najczęściej dotyka osoby wykonujące „pracę na mokro”. Uważa się, że egzema dłoni jest związana z pracą, gdy narażenie zawodowe (w całości lub w części) jest przyczyną zaburzenia. Najczęstsze zawody predysponujące do wystąpienia egzemy dłoni to m.in. fryzjerzy, kucharze, sprzątaczki, asystentki stomatologiczne, pracownicy medyczni.
Egzema dłoni i stóp – przyczyną mogą być alergeny
Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry stanowi ryzyko wystąpienia egzemy, za którą może odpowiadać wiele alergenów. Tutaj najważniejszym elementem diagnostyki jest wykonanie płatkowych testów alergicznych celem potwierdzenia bądź wykluczenia alergicznego zapalenia kontaktowego. Pacjenci mogą być uczuleni na różnorodne alergeny, np. na nikiel, złoto, kobalt, parabeny, substancje zapachowe, balsam peruwiański, żywicę epoksydową, gumy, barwniki. Diagnostyka opiera się na aplikacji płatkowych testów naskórkowych z panelem alergenów, gdzie po 48 godzinach od założenia następuje odczyt wyników i interpretacja. Jeżeli okaże się, że pacjent cierpi na egzemę skóry w wyniku kontaktu z konkretnym alergenem powinien go unikać – np. unikanie biżuterii u osób uczulonych na złoto, zmiana zawodu w sytuacji gdy w pracy występuje narażenie na dany alergen.
Profilaktyka egzemy dłoni i stóp – czemu służy?
Głównym celem profilaktyki jest utrzymanie stanu skóry dłoni w dobrej kondycji. Dlatego po zdiagnozowaniu przyczyny egzemy należy ją jak najszybciej wyeliminować. W zależności od czynnika etiologicznego należy:
- zmniejszyć narażenie na działanie substancji drażniących i uczulających skórę (wyeliminowanie mydeł, płynów, detergentów, produktów zawierających parabeny itp.)
- nie narażać skóry na zbyt niską ani zbyt wysoką temperaturę, mróz oraz wiatr
- nosić lekkie ubrania wykonane z naturalnych materiałów, a unikać tkanin ze sztucznych materiałów
- unikać kontaktu dłoni z lateksem poprzez wyeliminowanie rękawic lateksowych, a zastąpienie ich rękawicami hipoalergicznymi podczas „pracy na mokro”: stosować rękawiczki nitrylowe, gumowe z wyściółką bawełnianą wewnątrz
- unikać długotrwałego noszenia rękawic (z powodu tworzenia się wilgotnego środowiska wewnątrz rękawic) – stosować rękawiczki jedynie gdy jest to konieczne, np. podczas „pracy na mokro”
- ograniczyć mycie rąk do minimum oraz myć ręce pod letnią wodą (należy unikać gorącej wody)
- nawilżać skórę co najmniej 2 razy dziennie za pomocą emolientów/kremów nawilżających
Poza wymienionymi powyżej czynnikami na zaostrzenie egzemy wpływają również inne czynniki, które oddziałują na przebieg egzemy dłoni/stóp, takie jak:
- Stres – warto zadbać o ogólny stan zdrowia oraz unikać stresu, ponieważ może on przyczyniać się do zaostrzenia egzemy oraz zwiększenia świądu skóry.
- Styl życia – wyeliminowanie używek takich jak palenie tytoniu, które negatywnie wpływa na kondycję skóry i nasila zmiany skórne w egzemie.
- Dieta – spożywanie w nadmiarze składników o właściwościach prozapalnych, w tym m.in. cukrów prostych, glutenu i nabiału może zaostrzać egzemę.
- Pogoda – w okresie zimowym przyczynia się do zaostrzenia symptomów egzemy dłoni i/lub stóp, w wyniku działania chłodnego powietrza, które przesusza skórę dłoni. Z drugiej strony w okresie letnim skóra ma tendencję do nadmiernego pocenia, co także sprzyja nasileniu świądu skóry i działa negatywnie na przebieg egzemy.
- Wszelkie środki chemiczne mające kontakt ze skórą – płyny, proszki do prania, perfumy, mydła czy detergenty także mogą przyczyniać się do zaostrzenia egzemy w wyniku podrażnień skóry i zaczerwienienia. Dlatego tak ważne jest korzystanie z rękawic hipoalergicznych, aby nie narażać delikatnej skóry rąk na kontakt z chemikaliami.
Bibliografia:
• Agner T., Elsner P. Hand eczema: epidemiology, prognosis and prevention. J Eur Dermatol Venereol 2019
• Sveen Kvam M., Alfonso J., Berents T. Work-related hand eczema. Tidsskr Nor Laegeforen 2019
• https://www.hemptouch.com/blog/7-things-to-avoid-if-you-have-atopic-dermatitis/
